Alles goed?

Door problemen of zorgen tijdig bespreekbaar te maken, kun je gebrekkige motivatie en psychische klachten voorkomen. Het is de kernboodschap van het driestapsmodel ‘herkennen, erkennen en verkennen’ van stresssymptomen.

Stress is een motivator

Stress is een term die bij veel mensen een negatieve connotatie heeft. Maar stress, gezonde stress, is eigenlijk een motivator. Stress gaat over een prikkel, getriggerd door een bron buiten jezelf. Dat is niet per definitie ongezond. Wel als je te veel en te lang stress ervaart, dan kun je toewerken naar een burn-out. Maar uiteindelijk kan stress heel behulpzaam zijn. Het motiveert.

Stress is een motivator als iets nieuw is, uitdagend, als je er nieuwsgierig van wordt. Dan brengt het je in de stretchzone (zie het 3-zonemodel van OEEC). Dat is een zone waarin je wordt uitgedaagd en gemotiveerd. Als je helemaal geen stress ervaart, zit je in de groene, veilige comfortzone. Daar gebeurt niets nieuws, alles is bekend en je voelt je comfortabel. Maar je groeit ook niet en de motivatie is vaak laag. Als je dat tot in het extreme doortrekt, kun je uiteindelijk in een bore-out terechtkomen. 

Is de prikkel te groot of te langdurig dan is er sprake van ongezonde stress. Je komt terecht in de rode zone, de panic zone. Dan krijg je de biologische stressreacties: vechten, bevriezen of vluchten. In die zone wil je niet, of niet te lang zijn. Dat is ongezond. Maar in de comfort zone wil je eigenlijk ook niet te veel zijn. Balans is het sleutelwoord: een gezonde mix tussen comfort zone, stretch zone en af en toe de panic zone (dat hoort nu eenmaal ook bij het leven).

Weet als leidinggevende waar je op moet letten

Hoe kun je ongezonde stress doorbreken? In de eerste stap gaat het om het herkennen van de signalen. Weet als leidinggevende waar je op moet letten. Merk je dat een medewerker steeds harder en vooral steeds langer werkt? Let erop als je vaker mailtjes krijgt die ’s avonds laat of ’s nachts zijn verstuurd. We gaan steeds meer naar een 24 uurs economie met flexibele werktijden. De valkuil is dat mensen constant ‘aan’ staan. Het is belangrijk om de balans tussen spanning en ontspanning te bewaken.

Ga het gesprek aan

Stap 2: ga erover in gesprek met je medewerker. Stel vragen. Luister echt en wees nieuwsgierig naar de ander, vanuit een welgemeende intentie. Maak signalen die je zijn opgevallen bespreekbaar vanuit jouw (oprechte) zorg en kijk of de medewerker ze herkent en erkent. En vervolgens ga je samen verkennen wat je eraan kunt doen. Of er echt verandering komt, is afhankelijk van de medewerker zelf. Als leidinggevende kun je alle ingrediënten geven en alle kaders scheppen, maar de echte verandering kun je niet bewerkstelligen. Daar moeten we helder over zijn. 
Het gesprek aangaan is voor de ene leidinggevende makkelijker dan voor de ander. Als je dit goed wilt doen, dan gaat het ook over ‘de spiegel naar jezelf stellen’. Want om de ander oprecht de vraag te kunnen stellen, zul je hem eerst oprecht aan jezelf moeten kunnen stellen.

Als een gesprek niet voldoende is

Sommige medewerkers hebben er voldoende aan om er regelmatig over in gesprek te gaan. Als er sprake is van grotere problemen omdat er bijvoorbeeld ook privézaken spelen, dan moet je als leidinggevende goed weten wat de grenzen zijn van jouw verantwoordelijkheid en vaardigheden. Cenzo en OEEC begeleiden de mensen voor wie dat gesprek met een leidinggevende niet voldoende is. Waar er meer aan de hand is. 
Cenzo en OEEC bieden mentale zorg in de breedte. OEEC biedt mental coaching. Denk daarbij aan het leren omgaan met stress, werkdruk en spanning. Cenzo heeft een netwerk van psychologen door het hele land: Arbeids- en gezondheidspsychologen en gezondheidszorgpsychologen voor de zwaardere psychische problematiek. Cenzo is de toegangspoort. Afhankelijk van de mentale hulpvraag koppelen zij iemand aan een coach of een psycholoog. Ook is de CHAP (Cambridge Happiness Profiler) als tool in te zetten tijdens of los van een traject om het geluk en de motivatie van medewerkers in kaart te brengen en hen te inspireren tot verandering.

Werk/privébalans blijft een thema

Of de hulpvragen veranderd zijn het afgelopen jaren? Corona heeft wel degelijk invloed gehad. Veel mensen zijn de werk/privébalans kwijt. Het is per groep afhankelijk. Thuiswerkende ouders met thuiswonende kinderen ervaren tijdens corona meer burn-out klachten dan ervoor. Werk/privé is altijd een thema. Uiteindelijk komt elke mentale worsteling uit op een klein aantal persoonlijke thema’s. Dat zijn de thema’s zoals ‘ben ik goed genoeg of niet goed genoeg’, ‘ben ik waardevol of niet’, ‘ben ik de ander schuldig of niet’. Dit zijn kernthema’s, onafhankelijk van wat er buiten ons gebeurt. 

Wees oprecht geïnteresseerd in je medewerkers en neem de tijd

Als leidinggevende kun je er het maximale aan doen door symptomen te herkennen, erkennen en verkennen en ondersteuning aan te bieden. Het is aan de medewerker zelf of hij er iets mee doet. Meer kan je niet doen, en zou je ook niet moeten willen. Als iemand niet wil, verandert er niets. Door oprecht geïnteresseerd te zijn en echt te luisteren, zet je vaak al veel in beweging. Het is het verschil tussen de standaardvraag en de oprechte vraag.

Iedere maand organiseert Menzis in samenwerking met een provider een webinar voor haar (strategische) partners over uiteenlopende thema’s. CENZO en OEEC verzorgden het webinar ‘Gemotiveerde medewerkers’ waarin zij uitvoerig ingingen op het 3-stapsmodel. Meer weten? Kijk op cenzo.nl, oeec.nl of stuur een e-mail naar vitaliteit@menzis.nl