De een ziet allerlei kansen voor de organisatie door de economische situatie terwijl een ander het gevoel heeft dat de toekomst er heel erg somber uitziet. Het ene team weet de werkvoorraad prima weg te werken terwijl een andere groep de werkdruk onaanvaardbaar vindt. En dat terwijl ze vrijwel over dezelfde kennis en ervaring beschikken. De mentale kracht van mensen en groepen blijkt bovengenoemde verschillen voor een groot deel te verklaren.
Van leidinggevenden wordt verwacht dat zij over de vaardigheden en kennis beschikken om hun mensen te helpen met de uitdagingen te dealen. Hun eigen mentale kracht én die van hun medewerkers is daarbij van doorslaggevend belang.
Aan het concept mentale kracht wordt bij leidinggeven nog te vaak geen aandacht besteed, of het wordt verkeerd begrepen. Naarmate we er meer over leren en de belangrijkste componenten ervan begrijpen, wordt het belang ervan als een belangrijk aspect van leiderschap steeds duidelijker. In dit artikel delen we samen met onze provider Centrum voor Mentale Kracht, kennis over het onderwerp om organisaties te ondersteunen bij het ontwikkelen van mentale wendbaarheid.
Wat is Mentale Kracht?
Wanneer we het over mentale kracht hebben, bedoelen we het vermogen van iemand om, wat er ook gebeurt, effectief om te gaan met verandering, uitdaging, stress en tegenslag en zo goed mogelijk te blijven functioneren. Mentale kracht is gericht op hoe we denken wanneer we te maken krijgen met bepaalde gebeurtenissen. Hoe we dan denken, heeft grote invloed op hoe we handelen en dus op de prestaties, het welzijn en de wendbaarheid van mensen.
In 2002 was de Engelse professor Peter Clough in staat om voor het eerst de componenten van mentale kracht (‘Mental Touhgness’) te beschrijven in wat het 4 Cs-model wordt genoemd. De 4 C’s zijn Control, Commitment, Challenge en Confidence. In 2020 bleek uit onderzoek dat er per “C” twee deelcomponenten te onderscheiden zijn zodat onze mentale benadering van gebeurtenissen wordt beïnvloed door acht verschillende factoren (zie afbeelding).
Mentale kracht vs mentale gevoeligheid
Wanneer je het hebt over iemands mentale kracht dan gaat het over de persoonlijke positie op deze acht verschillende schalen die lopen van 'mentale kracht' aan de ene kant en 'mentale gevoeligheid' aan de andere kant. We zitten allemaal ergens op dat spectrum. Wie op sommige factoren mentaal krachtig scoort, zal meer mentaal gevoelig scoren op andere onderdelen.
We willen benadrukken dat het tegenovergestelde van mentale kracht niet mentale slapheid is! Een mentaal krachtigere persoon zal beter om kunnen gaan met de stress, tegenslag en uitdagingen die het leven op iemands pad ‘gooit’. Een mentaal gevoelig persoon zal de gevolgen van tegenslag, stress en uitdagingen veel sterker ervaren. Dat betekent niet dat iemand die mentaal gevoelig is niet succesvol of gelukkig kan zijn. Wel zal die meer uit het lood geslagen worden en als gevolg daarvan op een andere manier reageren.
Het ontwikkelen van mentale kracht in leiderschap en waarom het zo belangrijk is
Mensen in leidinggevende rollen hebben in sterkere mate te maken met stress, veranderingen en uitdagingen. Het ontwikkelen van mentale kracht is voor leidinggevenden daarom belangrijk. Niet alleen voor zichzelf, maar ook om een team nog beter aan te kunnen sturen. Het begint bij zelfinzicht. Van daaruit kun je beslissen of je aspecten van je mentale kracht moet ontwikkelen. Wat is mijn eigen mentale krachtprofiel en wat betekent het voor de manier waarop ik als leidinggevende met de wereld om me heen omga? Welke factoren kunnen mij belemmeren en welke maken mij juist krachtiger? Maar ook: hoe beïnvloedt mijn eigen profiel de manier waarop ik met andere mensen omga? Begrijp ik waarom anderen reageren zoals ze doen? Welke verschillen zijn er tussen mijn eigen manier en de mentale kracht van de mensen waar ik mee samenwerk? Er zijn meer dan veertigduizend verschillende profielen denkbaar. Goed bedoelde adviezen en trainingen met bijvoorbeeld “tien algemene tips om mentaal krachtiger te worden”, hebben in de praktijk bijna geen effect. Je kunt immers niet één oplossing bedenken wanneer mensen of teams zo van elkaar verschillen!
Een voorbeeld waarin je als leidinggevende rol kunt spelen
Medewerkers hebben verschillende mentale profielen en reageren daardoor anders op dezelfde situaties. Anders dan collega’s en vaak ook anders dan jij als leidinggevende doet. Neem bijvoorbeeld de mentale gevoeligheid m.b.t. uitdagingen. Onderdeel daarvan is leeroriëntatie. Mensen die gevoelig zijn op dit punt leren niet van wat ze meemaken. Dat zijn vaak doeners die onmiddellijk een volgend probleem oppakken. Handig vaak in je team, maar niet zo effectief wanneer ze niet de tijd nemen om te leren van wat ze meemaken. Het gevolg? De collega maakt keer op keer dezelfde fouten. Vaak is verbetering op dit punt niet zo moeilijk te bereiken.
Wat dacht je van het inplannen van gesprekken van 45 minuten i.p.v. een uur zodat iemand de tijd heeft om leerpunten op te schrijven? Of aan het eind van de dag een half uur voor zichzelf inplannen? Iedere maand een stuk gaan wandelen met iemand en het vooral over wat je kunt leren van wat je hebt meegemaakt, te hebben? Kortom: plan structureel tijd in voor reflectie, op een moment dat past bij de werkzaamheden van uw medewerkers.
Meer weten over dit onderwerp? Lees ook het artikel ‘Acht goede redenen om te werken aan je mentale kracht’.
Drs. F.J. (Erik) Kaptein MCM en Colinda van Dijk zijn trainer/coach/auteur en mede-initiatiefnemers van het Centrum voor Mentale Kracht/ Center for Mental Toughness NL waarin de kennis en ervaring van coaches, leidinggevenden, professionals en (internationale) wetenschappers samenkomen. Doelstelling is ervoor te zorgen dat iedereen weet wat Mentale Kracht is én manieren kent om die te vergroten wanneer ze dat willen. Het centrum geeft lezingen, trainingen, workshops en coaching zowel in-company als in de vorm van open-inschrijvingen. Daarnaast biedt het tools aan en deelt relevante informatie over het thema Mentale Kracht.
Meer informatie?
Wilt u ondersteuning bij het versterken van de leefkracht van uw medewerkers? Neem contact op met een van onze senior adviseurs gezondheidsmanagement via vitaliteit@menzis.nl of kijk in Mijn Portaal Vitaliteit en Werk.