Samen beslis je beter. Want door samen te beslissen, zijn mensen meer tevreden over de zorg. En ze houden zich daardoor beter aan de afspraken die zij met hun zorgaanbieder maken. Maar helaas is 'samen beslissen' in de zorg nu nog te weinig ‘samen’. Daarom begint vandaag de nationale campagne Samen Beslissen.
De campagne loopt 16 maanden en is de grootste campagne over Samen Beslissen ooit, gelanceerd vanuit patiënten- en brancheorganisaties uit de medisch-specialistische zorg, de huisartsenzorg, de paramedische zorg en de wijkverpleging. Menzis ondersteunt deze campagne.
Samen Beslissen gaat over het gezamenlijke beslissingsproces tussen zorgaanbieder en patiënt of cliënt. Dat is een belangrijk proces. Want om tot de beste zorg te komen, hebben zij elkaar nodig. “Als patiënten actief betrokken zijn bij hun behandelplan, leidt dat tot meer tevredenheid over de genomen beslissing, meer therapietrouw, minder overbehandeling en mogelijk zelfs minder zorgkosten”, aldus Dirk Ubbink, hoogleraar Shared Decision-Making en expert in het onderwerp. “Het is eigenlijk heel logisch. Over veel grote beslissingen denk je goed na. Bijvoorbeeld over de school van je kinderen of het kopen van een huis. Dat moeten we in de zorg ook doen. Welke zorg je krijgt en wanneer, kan een enorme impact op je leven hebben. Waarom zouden we deze beslissingen helemaal aan een ander overlaten?”
Ondanks dat veel zorgaanbieders al proberen hun patiënten te betrekken, is er nog genoeg te doen. Sommige zorgaanbieders denken bijvoorbeeld dat het bespreken van keuzemogelijkheden te ingewikkeld is voor hun patiënten of cliënten. En patiënten bereiden zich nog te vaak niet goed voor op een gesprek. Dit alles kan ervoor zorgen dat mensen zorg krijgen, waarvoor ze niet bewust hebben gekozen of waar ze zelfs helemaal niet achter staan. Dirk: ”De zorgprofessional is natuurlijk de medisch expert, maar de patiënt is ervaringsdeskundige die het beste kan aangeven wat belangrijk en passend is in zijn situatie.”
Goed gesprek begint met goede voorbereiding
Een goed gesprek tussen zorgaanbieder en patiënt is een open en persoonlijk gesprek waarin besproken wordt wat écht belangrijk is voor een patiënt. Maar dat is niet gemakkelijk. Mensen hebben moeite met het onder woorden brengen van wensen. En soms zit het gevoel in de weg dat ze de zorgaanbieder niet goed genoeg kennen. Dat blijkt ook uit onderzoek (2020) van Kantar Public in opdracht van het ministerie van VWS over Samen Beslissen. Minstens een kwart van alle patiënten vindt Samen Beslissen dan ook lastig. Vaak zijn dit mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden.
Het is lastig voor ze, omdat ze niet gewend zijn hun wensen uit te spreken. Of omdat ze simpelweg geloven dat hun eigen mening niet relevant genoeg is”, zegt Dianda Veldman, directeur-bestuurder van Patiëntenfederatie Nederland en partner van de campagne. “Na afloop van zo’n gesprek twijfelt 4 op de 10 of ze wel genoeg of de juiste vragen hebben gesteld. In de voorbereiding ligt een belangrijk deel van de oplossing. Als je van tevoren al duidelijk weet wat je wel en niet wilt of als je alvast al je vragen opschrijft, is de kans veel groter dat je tevreden en goed geïnformeerd de spreekkamer uit loopt”, zegt Dianda. Om mensen te helpen bij het gesprek met een zorgaanbieder, geeft de campagne Samen Beslissen tips en hulpmiddelen bij de voorbereiding van een gesprek met een zorgaanbieder. Maar het biedt ook handvatten voor tijdens en na het gesprek.
Zorgaanbieders overschatten mate van samen beslissen
Ook zorgaanbieders kunnen meer doen. Zij overschatten op hun beurt de mate waarin zij Samen Beslissen. Dit valt op te maken uit het Samen Beslissen-onderzoek van Kantar Public. Zo maken 7 op de 10 zorgaanbieders een voorselectie van de behandelmogelijkheden. Als dit gebeurt vóórdat de voorkeuren van de patiënt uitgevraagd zijn, is er geen sprake van Samen Beslissen. Want ook de situatie en wensen van de patiënt moeten worden meegenomen. Het onderzoek bevestigt dat zorgaanbieders Samen Beslissen rooskleuriger inschatten dan patiënten en cliënten het ervaren: 46% van de zorgaanbieders zegt dat zij met de patiënt samen de beslissing nemen, terwijl 37% van de patiënten dit ook zo ervaart.
Ruim tweederde van de zorgaanbieders kan zich nog verbeteren in het Samen Beslis-gedrag, concludeert Kantar Public. En daarom richt de campagne zich ook op zorgaanbieders. Met sectorspecifieke tips, flyers, posters en andere hulpmiddelen voor alle zorgsectoren kunnen ook zij zich toegankelijker opstellen naar de patiënt. “Als we - naast patiënten - zorgaanbieders bewust maken van het belang van Samen Beslissen, dan ben ik ervan overtuigd dat we samen de zorg verder kunnen verbeteren”, concludeert Dirk Ubbink.