Tabaksverslaving is de belangrijkste te voorkomen oorzaak van ziekte en vroegtijdig overlijden in ons land. Tot op heden is tabaksverslaving nog geen onderdeel van de specialistische verslavingszorg. Mensen die vanuit een medische noodzaak móeten stoppen met roken, zoals longpatiënten of zwangere vrouwen en die niet van het roken afkomen, vallen vaak tussen wal en schip.
Verslavingszorg Noord Nederland (VNN) en Coöperatie Menzis zijn in 2021 een pilot gestart om deze groep mensen te helpen met stoppen met roken. Met de pilot willen de partijen in drie jaar tijd ervaring opdoen, leren van de bevindingen en de aanpak zodanig verbeteren dat hij landelijk ingezet kan worden. Onlangs vond een tussentijdse evaluatie plaats.
Roken belangrijkste oorzaak ziekte en sterfte
Roken is nog altijd de belangrijkste oorzaak van ziekte en sterfte in Nederland. Jaarlijks overlijden 19.000 mensen aan de gevolgen van roken (RIVM) en gemiddeld sterven zij 10 jaar eerder dan niet-rokers. Vandaar dat Coöperatie Menzis op verschillende manieren ondersteuning biedt aan verzekerden die willen stoppen met roken.
De waarde van een pilot
Het idee en de opzet is nieuw en innovatief. Maarten Wegman, regiomanager bij Menzis: “Doordat wij ons gezamenlijk hard maakten voor deze aanpak sprak ook de NZa haar vertrouwen uit over de pilot en stelde een experimentele zorgprestatie beschikbaar voor drie jaar. Deze meerjarige toezegging biedt de ruimte om te leren en te verbeteren. In een dergelijk nieuw en complex traject is een lerende aanpak enorm waardevol.”
De aanpak
In januari 2021 sloegen VNN en Menzis de handen ineen en startten deze pilot. VNN biedt verslavingszorg aan mensen die uit medische noodzaak moeten stoppen met roken, maar dit niet kunnen zonder hulp. Menzis vergoed deze zorg, met de experimentele zorgprestatie die hiervoor door het NZA beschikbaar is gesteld. Vier ziekenhuizen in Noord-Nederland gingen de uitdaging aan om te helpen het experiment in de praktijk vorm te geven: het Wilhelmina Ziekenhuis Assen, het Universitair Medisch Centrum Groningen, het Ommelander Ziekenhuis Groningen en het Medisch Centrum Leeuwarden.
Daar kregen de verslavingsartsen en stoppen met roken-coaches van VNN een plek, om laagdrempelig beschikbaar te zijn voor patiënten. Andere ziekenhuizen hebben de mogelijkheid om patiënten te verwijzen naar VNN. Behalve begeleiding bij stoppen met roken worden deelnemers ook geholpen met een gezonde leefstijl.
Verzekerden met ernstige tabaksverslaving
Het gaat om verzekerden met een ernstige tabaksverslaving, bij wie het met meerdere stoppogingen onder begeleiding van een stoppen-met-roken coach niet is gelukt te stoppen met roken. En binnen die groep richt de pilot zich op zwangere vrouwen, patiënten die voorafgaand of ter voorkoming van een acute operatie/medische behandeling moeten stoppen met roken en patiënten met chronische somatische klachten die worden veroorzaakt en/of in stand worden gehouden door het roken.
De rol van verwijzers
Binnen de pilot worden patiënten doorverwezen door een medisch specialist. Patiënten die van hun arts urgentie, motivatie en vertrouwen meekrijgen, beginnen met een voorsprong aan hun behandeling. Ook door de ziekenhuissetting nemen deelnemers het stoppen meer serieus.
Successen
Inmiddels zijn hierdoor tientallen mensen geholpen bij het stoppen met roken. Longarts Ronald Meijer van het Ommelander Ziekenhuis Groningen is enthousiast: “Sinds patiënten gestopt zijn met roken, zien we ze minder terug voor acute opnames. Soms lukt het mensen zelfs om zich voortaan zonder rolstoel te verplaatsen, omdat ze meer lucht krijgen na het stoppen met roken”.
Naast deze successen levert het experiment vooral duidelijkheid op over een belangrijke vraag: waarom hoort hulp bij tabaksverslaving thuis in de specialistische verslavingszorg?
- Er is een doelgroep van zwaar verslaafde rokers die alleen kan stoppen met specialistische verslavingszorg. En stoppen kan van levensbelang zijn.
- De benadering van dit experiment werkt. De ervaring en expertise die VNN heeft op gebied van verslaving ook op tabaksverslaving toepasbaar. Het benutten van de groepsdynamiek en de inzet van juiste interventies levert resultaat op. Net zoals we zien bij de pop-up poli’s die regelmatig gefaciliteerd worden door gemeentes in Friesland, Groningen en Drenthe.
“Het is goed dat naast Menzis als initiatiefnemer ook een aantal andere zorgverzekeraars zich heeft aangesloten bij deze aanpak, vindt Maarten Wegman. “Ons streven is echter dat de aanpak landelijke navolging krijgt. Dan kunnen we pas echt meters maken tegen tabaksverslaving.”
Voor meer informatie: pers@menzis.nl