Een hoge bloeddruk is de belangrijkste oorzaak van hart- en vaatziekten. Omdat mensen het niet merken, wordt deze aandoening ook wel de ‘silent killer' genoemd. En we blijken er ook nog eens te vaak blind voor. Met alle persoonlijke én maatschappelijke gevolgen van dien.
Onderzoek toont aan dat van mensen tussen de 30 en 70 jaar maar liefst een derde een te hoge of verhoogde bloeddruk heeft. Vier op de tien van hen zijn zich niet bewust van die te hoge of verhoogde bloeddruk. Rekenend met CBS-cijfers zijn dat 1,2 miljoen Nederlanders. Van de mensen die het wel weten, is de helft niet goed gecontroleerd of niet goed behandeld. Als je dat optelt bij die 1,2 miljoen, gaat het dus grofweg om 2 miljoen Nederlanders tussen de 30 en 70 die - bewust of onbewust - risico lopen.
Een te hoge bloeddruk leidt tot aandoeningen die behoren tot de top 10 van ziekten met de meeste verloren levensjaren. Denk aan: beroerten, hartinfarcten, hartfalen. Deze ziekten veroorzaken - naast menselijk leed - omvangrijke maatschappelijke kosten: € 6,5 miljard, dus ongeveer 7,5% van de zorgkosten. Gelukkig kunnen we voor een aanzienlijk deel zelf regie nemen op het beperken van deze risico’s. Laten we bloeddruk meten de gewoonste zaak ter wereld maken. De Hartstichting voert campagne om bloeddruk meten normaal te maken. Dit kunnen mensen zelf heel eenvoudig thuis doen. Via SamenGezond koop je heel voordelig een bloeddrukmeter, en je krijgt er persoonlijk advies op basis van jouw bloeddrukwaarden.
Leefstijlverandering
Mensen met een fors te hoge bloeddruk komen in de medische molen terecht. Maar het grootste deel van mensen met een verhoogde bloeddruk zit niet aan de kritische grens waarbij medicijnen nodig zijn. De eerste stap is dan een gezonde leefstijl. Minder zout en suiker, meer groenten, meer bewegen en afvallen. Die factoren hebben onmiskenbaar effect. Maar leefstijlverandering is niet gemakkelijk. Adviezen alleen blijken onvoldoende: gerichte coaching is nodig. De huisarts heeft niet de financiële mogelijkheden (en tijd) om zich grondig met deze doelgroep bezig te houden. Dat hoeft gelukkig ook niet. Er is laagdrempelige ondersteuning; gewoon in de eigen huiskamer op de smartphone of in groepscoaching.
Ongezonde prikkels domineren het westerse leven. Zout of zoet voedsel, gemakkelijk en snel in plaats van bewegelijk en gezond. Zo sluipt de hoge bloeddruk onopgemerkt ons leven in. Dit kunnen we voor zijn. Mensen met een nauwelijks hoge bloeddruk kunnen die optimaal houden door gebalanceerd te leven. Zij die een enigszins hoge bloeddruk hebben en daar via meting achter komen, hoeven niet direct naar de huisarts. Via leefstijlprogramma’s kunnen zij zelf regie nemen. Blijkt de bloeddruk (bij herhaalde metingen) toch ernstiger verhoogd, dan is het medische pad uiteraard de gangbare weg.
Belangrijk is dat de zorg niet onnodig belast wordt. Bewustwording moet dus niet leiden tot onnodig huisartsbezoek als de bloeddruk niet over de medische grens heengaat. Dat betekent dat we deze zeer zinvolle vorm van preventie buiten de zorg om zouden moeten financieren. Daar zit de uitdaging, maar het is zeker niet onmogelijk. Het vergt wat 'omdenken' en lef.
Preventie verdient zich terug
In Nederland gaat, afhankelijk van je rekenwijze, tussen de € 80 en 100 miljard naar de curatieve zorg. Mensen beter maken, die al ziek zijn. Kijken we naar preventie, dan is daar slechts enkele tientallen miljoenen euro voor beschikbaar. Die verhouding moet keren.
Preventie verdient zichzelf overigens terug. Als de helft van de Nederlanders een gezonde bloeddruk zou bereiken, kan dat richting 2030 bijna 100.000 hart- en vaatpatiënten schelen. Een collectieve bloeddrukverlaging van 2 mmHg kan jaarlijks zo’n 1.500 sterfgevallen schelen en 6.000 nieuwe gevallen van hart- en vaatziekten voorkomen. Daarmee kunnen de zorgkosten naar schatting € 230 miljoen per jaar dalen. Een publiek-privaat samenwerkingsverband van een aantal partijen zou een gedegen 'voorzorg-programma' kunnen vormgeven voor een fractie van dit te besparen bedrag.
Schep als overheid bijvoorbeeld de mogelijkheid om een soort ‘revolving fund’ te creëren voor preventie en geef dit samenwerkingsverband de ruimte en steun om te laten zien dat het rendabel kan worden georganiseerd. Een betere kwaliteit van leven kan zorgkostenbesparingen opleveren, die deels worden aangewend om het fonds in stand te houden. Daarmee kun je in de doorontwikkeling investeren, zodat de aanpak steeds beter en het gezondheidsrendement groter wordt. Preventie als financieel model. Het is maar een idee.
Dit verhaal is een coproductie tussen Roderik Kraaijenhagen (praktiserend cardioloog en ondernemer in de zorg) en Jeroen Pronk (manager SamenGezond, initiatief van Menzis).