Alcohol en drugs op de werkvloer

7 van de 10 Nederlandse verslaafden heeft een ‘normaal’ leven met een betaalde baan. Dus ook binnen uw organisatie zijn er medewerkers die te maken hebben met een verslaving. Het blijft vaak lange tijd goed verborgen. Maar de effecten kunnen groot zijn. 

Voorkomen en oplossen

Een verslaving ontstaat nooit in één dag. Het begint met geen maat weten te houden. Begin je ermee – bijvoorbeeld met alcohol, drugs, gokken of gamen – dan is het moeilijk te stoppen. Het leidt tot steeds onbegrensder gebruik, totdat iemand de consequenties amper kan overzien. In dit artikel leest u meer over deze problematiek en wat u als werkgever kunt doen aan preventie en beleid.

Verslavende middelen

Drugs, dat zijn de meest bekende verslavende middelen. Die zijn er in vele soorten en maten: cocaïne, heroïne, amfetamine, lachgas, GHB, ketamine, LSD, methadon, paddenstoelen, XTC, hasj en wiet. De een is verdovend, de ander opwekkend en weer een ander hallucinerend. Naast drugs is ook tabak een bekende verslaving. Minder bekend is wellicht medicijngebruik.

Net zo problematisch, maar waar mensen veel minder vaak aan denken zijn verslavende gewoonten. Denk aan gamen, gokken, social media of seks. Ook daar kun je mentaal of fysiek volledig van afhankelijk worden, zo erg dat je de verleiding niet kan weerstaan. Wat talloze problemen met zich meebrengt.

Invloed op werk

Overmatig gebruik van welk middel dan ook heeft consequenties. Is iemand op het werk onder invloed, dan brengt dat direct risico’s en andere effecten met zich mee. Maar ook als het gebruik buiten werktijd plaatsvindt, is dat indirect te merken op de werkvloer.

Samen werken aan vitale medewerkers?

We komen graag met u in contact. Stuur ons een e-mail of vul het contactformulier in.


15,5% van de Nederlandse beroepsbevolking drinkt riskant, 7% drinkt overmatig.

Verminderd functioneren

Gebruik leidt tot allerlei nadelige effecten op de werkvloer. De persoon in kwestie functioneert in het algemeen minder goed. Hij heeft zichzelf minder onder controle en zijn stemming kan plotseling omslaan. Dat maakt hem onberekenbaar, er ontstaan ruzies en ongewenste uitbarstingen. Daarnaast is hij slordiger en minder geconcentreerd, waar zijn werk onder lijdt. Hij is niet geschikt om verantwoordelijkheid te dragen. Bedient hij een machine, dan is ieders veiligheid in het geding.

Economische schade

Daarnaast is een gebruiker vaker betrokken bij fraude en diefstal van bedrijfseigendommen. Hij kan economische schade berokkenen aan relaties met klanten en leveranciers. En een gebruiker verzuimt frequent, waardoor productiviteit laag is en de kosten juist hoog. Zo zijn burn-out en depressieklachten bekende bijeffecten van gebruikers.


Gebruik van alcohol of drugs is een enorm taboe. Een medewerker zal een alcoholprobleem of drugsprobleem niet zomaar erkennen

Wettelijke plicht

  • Artikel 11 van de ArboWet verplicht elke medewerker om zorg te dragen voor het welzijn, de veiligheid en de gezondheid van de werkplek, zowel voor zichzelf als voor collega’s. Signaleert iemand gevaren op het gebied van veiligheid en gezondheid – bij zichzelf of bij collega’s – dan is hij dus verplicht dit te melden bij zijn leidinggevende.
  • Artikel 8 van de WegenVerkeersWet verbiedt rijden onder invloed van te veel alcohol of van andere stoffen die het rijgedrag kunnen beïnvloeden, zoals drugs of medicijnen.

Signalen van een alcohol- of drugsprobleem

Medewerkers met een alcohol- of drugsprobleem melden zich frequent een dagje ziek, vooral op maandagen. Zo’n medewerker komt vaak te laat, heeft vage smoesjes of stelt werk uit. Er is frequent ‘iets’ aan de hand. Ook stemmingswisselingen zijn een helder signaal van overmatig gebruik van alcohol en drugs; het ene moment is de medewerker hyper, het andere lusteloos. Hij of zij is licht geraakt en voelt zich slachtoffer van de situatie. Allemaal nog relatief onschuldig, maar een probleem als deze komt zelden alleen. Dit is de top van de ijsberg.

Preventie | ADM-beleid (alcohol, drugs, medicijnen op werk)

Met preventie en beleid kunt u veel problemen met alcohol, drugs en medicijnen op het werk voorkomen. In zo’n ADM-beleid maakt u duidelijke afspraken over wat u als werkgever toestaat, welke preventieve interventies mogelijk zijn en welke sancties er gelden bij overtreding.

Alcohol-, drugs- en medicijnbeleid omvat vier pijlers:

  1. Regelgeving en procedures
  2. Training en voorlichting
  3. Hulpaanbod bij problematiek
  4. Borging en sancties

Wat is toegestaan en wat niet? Wat gebeurt er als iemand regels overtreedt? Welke hulp is beschikbaar? Een alcohol- en drugsvrije werkvloer begint bij helder beleid. Gefundeerd op de bedrijfscultuur en het bestaande personeelsbeleid.

Plan van aanpak

  • Neem het initiatief
  • Creëer draagvlak bij management en ondernemingsraad
  • Formuleer beleid
  • Instemming ondernemingsraad
  • Train leidinggevenden
  • Geef medewerkers voorlichting
  • Verzorg toezicht en handhaving

Is er sprake van verslavingsproblematiek bij een medewerker, of is er een sterk vermoeden? Dan is het tijd de vicieuze cirkel te doorbreken en gericht te werken aan een oplossing. Dat luistert nauw: het is complexe problematiek. BeResponsible kan u hierbij helpen. BeResponsible is opgenomen in onze providerboog. Zij zijn dé expert om problematiek met alcohol of drugs op de werkvloer te voorkomen of verhelpen.

Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met BeResponsible. Volledige informatie vindt u op be-responsible.nl.

Meer weten over wat Menzis voor u kan betekenen als partner in gezondheid? Neem contact op via vitaliteit@menzis.nl

In dit blog beschrijft Maaike Fischer de samenwerking tussen BeResponsible en Menzis op het gebied van doseringsproblematiek. 

Meer kennis en inspiratie

Meer kennis en inspiratie hebben we voor u verzameld op onze uitgebreide pagina. Met artikelen, interviews en onderzoeken over uiteenlopende thema's. Lees over wat u nog meer voor uw medewerkers kunt doen.

Bekijk de kennis en inspiratie pagina

Vitaliteit en werk

Samen met u de leefkracht van uw medewerkers versterken is ons ultieme doel. Zo zijn uw medewerkers optimaal duurzaam inzetbaar en staat uw organisatie sterk. Weten wat u kunt doen? We vertellen u er graag meer over. 

Ontdek wat u kunt doen

Strategisch advies

Met strategisch advies helpen we uw vitaliteitsbeleid graag een stap vooruit. Weten hoe we ook uw organisatie verder kunnen brengen? Lees er meer over op onze pagina en ga in gesprek met één van onze adviseurs.

Krijg strategisch advies