Ouder worden en aankomen

Waarom worden we met de jaren dikker?

Helaas, maar waar… Hoe ouder we worden, hoe meer we aankomen. Hoe komt dat toch? En kun je er zelf iets aan doen?

Dikker worden na je 30e

De meesten van ons merken dat ze op hun 30ste zwaarder zijn dan op hun 20ste en op hun 50ste kijken ze melancholiek terug naar de foto’s van zichzelf als achteraf bezien ‘slanke’ dertiger. En veel vrouwen merken ook vaak dat ze tijdens de overgang aankomen. Er komt buikvet bij dat maar niet wil verdwijnen. Vanaf 75 jaar stabiliseert het gemiddelde gewicht van mensen. Deels is dat toe te schrijven aan het verdrietige feit dat mensen met ernstig overgewicht voortijdig kunnen bezwijken aan de gevolgen van het metabool syndroom, zoals hart- en vaatziekten en de complicaties van diabetes. Daarnaast neemt de eetlust en daarmee vaak ook het gewicht af bij ouderen.

Tabel: ouder worden en aankomen

Hieronder een overzicht dat laat zien hoeveel mensen per leeftijdscategorie ernstig overgewicht (BMI > 30) hebben.

18 - 24 jaar: 20,6% heeft ernstig overgewicht
25 - 34 jaar: 35,9% heeft ernstig overgewicht
35 - 44 jaar: 49,5% heeft ernstig overgewicht
45 - 64 jaar: 58,1% heeft ernstig overgewicht
64 - 74 jaar: 61,7% heeft ernstig overgewicht
75+ jaar: 54,9% heeft ernstig overgewicht

(bron: Eurostat)

Gewichtstoename heeft deels te maken met de wereld waarin we leven: we worden met z’n allen steeds dikker door een ongezonde leefstijl van teveel eten, drinken en zitten. Maar daar bovenop komt dus het effect van de leeftijd. Hoe het komt dat we bij het ouder worden aankomen? Er blijken 3 belangrijke factoren te zijn, en die hangen onderling weer samen.

Spierverlies, hormonen en afname van de vetstofwisseling

Zweedse wetenschappers keken naar wat er gebeurt in het vetweefsel als mensen ouder worden. Ze volgden daarvoor 54 mannen en vrouwen gedurende 13 jaar. Ze konden zien dat de vetcellen steeds minder vet transporteerden, waardoor ze netto meer vet vasthielden. Dat gebeurde zelfs bij mensen die waren afgevallen en bij mensen die een maagverkleining hadden ondergaan. De enigen die zich konden beschermen tegen deze efficiencyslag van het vetweefsel, waren diegenen die minder waren gaan eten en meer bewegen. Door meer te bewegen blijkt de vetstofwisseling nog een stukje te kunnen verbeteren, ook bij ouderen.

Vanaf een jaar of 30 neemt langzaam de hoeveelheid spieren in het lichaam af. Dat heeft te maken met het feit dat het lichaam met de leeftijd onder andere minder testosteron produceert (dat geldt ook voor vrouwen!). Testosteron zorgt namelijk voor de opbouw van spierweefsel. Een bijverschijnsel van minder spierweefsel is dat het basaalmetabolisme daalt. Het basaalmetabolisme is het aantal kCal dat iemand in rust verbruikt. Spieren eisen namelijk relatief veel energie, ook als ze niet actief zijn. Als je hetzelfde blijft eten, kom je langzaam aan (ook omdat de vetcellen meer vet vasthouden, zie het vorige onderdeel).

Krachttraining

Het goede nieuws is dat je spierverlies kunt tegengaan door krachttraining. Met elke kilo extra spiermassa die je kweekt, verbrand je continu meer calorieën. Zelfs tijdens het slapen of het bankhangen. En iemand met een gespierd lichaam verbrandt ook in actie (tijdens wandelen, zwemmen, fietsen et cetera) meer energie dan iemand met een minder gespierd lichaam. Daarom is krachttraining vooral zo belangrijk als je ouder wordt.

P. Arner, S. Bernard, L. Appelsved, K.-Y. Fu, D. P. Andersson, M. Salehpour, A. Thorell, M. Rydén, K. L. Spalding. Adipose lipid turnover and long-term changes in body weight. Nature Medicine, 2019; 25 (9): 1385