Doe jij weleens helemaal niks? Goed bezig! Wist je namelijk dat niksen goed is voor zowel je fysieke als mentale gezondheid?
Doe jij het weleens? Even helemaal niks? Lummelen. Wegdromen. Lanterfanten. En hoe doe je dat dan? Wist je al dat 'niksen' een werkwoord is dat in andere talen niet bestaat? Tenminste, dat schreef de New York Times een paar jaar geleden. Zij schreven ook dat niksen allerlei voordelen heeft. In deze aflevering zoeken we uit wat niksen ons oplevert en hoe we zorgen dat we vaker even helemaal niks hoeven.
Niksen, lummelen en lanterfanten: woorden die doen denken aan luiheid of tijdverspilling. Het blijkt echter een waardevolle activiteit voor onze mentale gezondheid. Het houdt onze hersenen gezond! Maar wat is niksen eigenlijk, en hoe beïnvloedt ons telefoongebruik deze praktijk? In aflevering 21 van onze podcastserie duiken we in de wereld van het lummelen en de effecten die het op onze hersenen. Dat doen we met inzichten van gedragspsycholoog Sabine.
Niksen is het bewust stopzetten van activiteit en gedachten laten afdwalen. Het gaat om momenten van pure ontspanning, waarbij je jezelf toestaat om zonder doel of afleiding te zijn.
Onze interpretaties van niksen verschillen nogal wat. Sommige mensen zien het als simpelweg tijd voor henzelf hebben, terwijl anderen het zien als bewust het brein tot rust brengen. Het is een staat van zijn die verschillende vormen kan aannemen, van rustig zitten met een kopje thee tot het kijken van een serie op de bank.
Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat niksen positieve effecten heeft op onze mentale toestand. Sabine legt uit dat wanneer we niets doen, ons 'default mode-netwerk' in de hersenen actief wordt. In het Nederlands kunnen we dit vertalen naar de ‘dwaalmodus van ons brein’. Deze dwaalmodus stelt de hersenen in staat om herinneringen te verwerken, emoties te reguleren en ruimte te creëren voor zelfreflectie.
Echter, in een tijd waarin onze telefoons constant binnen handbereik zijn, blijkt het lastig om écht te niksen zonder afleiding. Veel mensen grijpen naar hun telefoon en zien dit ook als een vorm van 'niks doen'. Maar, zo benadrukt Sabine, dit is niet hetzelfde als het ongestoord laten dwalen van je gedachten.
Het constante gebruik van onze telefoons activeert het dopaminesysteem in onze hersenen, wat ons een belonend gevoel geeft. Dit verklaart waarom we vaak naar onze telefoon grijpen voor afleiding. Het verschil tussen lummelen met of zonder telefoon is voor ons brein heel erg groot. Zonder telefoon krijgt ons default mode-netwerk de kans om actief te worden, de ruststand waarin we emoties verwerken en herinneringen maken. Terwijl bij telefoongebruik een ander deel van de hersenen wordt gestimuleerd, het actieve deel dat reageert op beloningen.
Sabine adviseert om kleine veranderingen aan te brengen in de dagelijkse routine. Kies bewust momenten waarop je je telefoon niet gebruikt en leg hem weg. Uit het zicht. Bouw bovendien fysieke barrières in, bijvoorbeeld door je telefoon in een andere kamer te leggen.
Mensen die erin slagen hun telefoongebruik te verminderen, ervaren vaak een gevoel van ontspanning en creativiteit. Niksen biedt ruimte voor zelfreflectie en helpt om herinneringen te verwerken. Niksen, hoewel vaak onderschat, heeft aantoonbare voordelen voor onze geestelijke gezondheid. Het bewust laten dwalen van gedachten, zonder afleiding van technologie, kan een positieve impact hebben op je welzijn. Door kleine veranderingen aan te brengen in je telefoongebruik, kun je meer ruimte creëren voor niksen en zo de voordelen ervan ervaren.
Dit achtergrondartikel is een samenvatting van podcastaflevering 21: Niksen is gezond. Het script van de aflevering is samengevat door Chat-GPT en daarna door de redactie geredigeerd.
In jouw regio werken we samen met ziekenhuizen, zorgaanbieders en andere partijen om zorg toegankelijk en beschikbaar te houden. Zo krijg jij de juiste zorg op de juiste plek. Wil je weten wat we in jouw regio doen? Ontdek en lees de verhalen hier:
Wil je gezonder leven? Wil je bijvoorbeeld meer bewegen of beter slapen? En kun je wel wat hulp gebruiken? Ontdek hier hoe we je kunnen helpen, met handige tips, apps, zelfhulpprogramma's en meer.
