Waarom het eten van vis heel gezond is

Vis is gezond

Vis is een bron van eiwitten en het is een gezonde vleesvervanger. Als we de vergelijking maken tussen vis en vlees, dan bevat vis minder ijzer dan vlees. Dat komt omdat er minder bloed zit in vis. Maar vis scoort hoger als het gaat om onverzadigde vetzuren en de visvetzuren EPA en DHA. Vanuit onderzoeken zijn er sterke aanwijzingen dat deze visvetzuren goed zijn voor uw hart en bloedvaten en verlagen de kans op fatale, coronaire hartziekten. Zoals een beroerte. Daarnaast bevat vis belangrijke vitamines en mineralen die essentieel zijn voor uw lichaam. Zoals vitamine A, D, B2, B12, jodium, fosfor en selenium.

Welke vis moet ik kiezen?

Kies bij voorkeur vette vis. Vette vissen bevatten meer visvetzuren dan magere soorten en heeft daardoor een hogere positieve impact op uw hart en vaten. Bij vette vis bedoelen we vis die van nature vet is en niet de vis die vet is na bereiding, zoals lekkerbek en kibbeling. Vette vissoorten zijn bijvoorbeeld haring, sardines, zalm en makreel. Magere vissoorten zijn bijvoorbeeld koolvis, kabeljauw, schol, en pangasius. Schaal- en schelpdieren, zoals kreeft, oesters en mosselen, zijn officieel geen vissen, maar tellen in de Schijf van Vijf van het Voedingscentrum wel mee als magere vis. Verse vis, diepvriesvis of vis uit blik zijn allemaal prima. Let bij het kopen van verse vis erop dat de kieuwen rood zijn en de ogen helder, dit geeft aan dat de vis echt vers is.

Check het etiket

Schaft u vis aan in de supermarkt? Dan loont het zich de moeite om even het etiket te checken. Gerookte vis (zoals zalm), gezouten vis (zoals haring, ansjovis) en vis in het zuur (zoals rolmops) kan veel zout bevatten. Als vis heel zout is, dan is dat minder gunstig voor uw hart en bloedvaten. Te veel zout verhoogt namelijk het risico op een hoge bloeddruk. Kies bij voorkeur vis zonder toegevoegd zout. Vindt u deze visproducten erg lekker? Eet het dan af en toe en met mate.

Hoeveel vis moet ik eten?

Eet 1 keer per week vis. Vroeger was de aanbeveling om 2 keer per week vis te eten. Maar op basis van de huidige inzichten heeft de Gezondheidsraad geconcludeerd dat de positieve effecten van vis al optreden bij 1 portie per week.  Meer dan 1 keer per week vis eten levert niet of nauwelijks effect op. Er is een uitzondering voor mensen die een verhoogd risico lopen op hart- en vaatziekten of in het verleden door een hartinfarct of beroerte zijn getroffen. In dat geval kunt u wel baat hebben bij meer vis. Eet u vaker dan 1 keer per week vis, varieer dan met verschillende vissoorten.

Giftig

Waarom is variëren belangrijk, met name als u meer dan eens per week vis eet? Vis kan schadelijke gifstoffen bevatten, zoals zware metalen, dioxines, PCB’s of resten bestrijdingsmiddel. Dit komt met name door milieuverontreiniging. Roofvissen (zoals zwaardvis, haai, snoek, snoekbaars, paling, tonijn en koningsmakreel) bevatten meer gifstoffen dan vissen die alleen planten of plankton eten. Dat komt omdat roofvissen zich aan het einde van de voedselketen bevinden en kleinere vissen met gifstoffen opeten. Daardoor stapelt het aantal gifstoffen zich gemakkelijker op. Ook vette vis bevat weer meer gifstoffen dan magere vissen, omdat de gifstoffen zich juist in het vet opslaan. Het is goed om u hier bewust van te zijn. Wat kunt u doen? Zorg er voor dat u niet te vaak vis eet, maar houd het bij 1 portie per week. En eet niet altijd dezelfde vissoort, maar wissel het af. Kies bijvoorbeeld niet altijd voor roofvissen. Zo profiteert u volop van de voordelen die vis te bieden heeft. Verder is het goed om te vermelden dat er vanuit de Europese Unie regels zijn opgesteld voor de hoeveelheid schadelijke stoffen of ziekteverwekkers die in vis mogen voorkomen. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) houdt toezicht op de naleving van de regelgeving.

Overbevissing

Ook voor het milieu is het beter om het bij 1 portie vis per week te laten. Bij gevangen vis zijn onder andere overbevissing, aantasting van de ecosystemen, bijvangst en energieverbruik grote duurzaamheidsproblemen. Bij de viskweek spelen weer andere problemen. Bijvoorbeeld het gebruik  van diergeneesmiddelen zoals antibiotica. Het risico zit hem dan niet in de antibioticaresten die u via bijvoorbeeld vissen binnenkrijgt, zoals veel mensen denken. Het probleem is dat de bacteriën resistent worden voor antibiotica. Als u een vis eet die bacteriën bevat die resistent zijn, dan kunt u daar ziek van worden. De betreffende bacterie is moeilijker te behandelen met antibiotica. Gaan deze problemen u aan het hart? Dan kunt u er voor kiezen om vis te kopen met een keurmerk. Zo heeft u bijvoorbeeld het Marine Stewardship Council- keurmerk (MSC) voor wilde vis en het Aquaculture Stewardship Council Keurmerk (ASC) voor kweekvis. En wat u sowieso kunt doen is u houden aan 1 portie vis per week. Dan zorgt u goed voor uw lichaam én goed voor het milieu.

Uitzonderingen op de regel

Natuurlijk zijn er ook uitzonderingen als het gaat om de adviezen over visconsumptie. Wat dacht u bijvoorbeeld van mensen die geen vis willen eten uit principe, of omdat ze allergisch zijn? Of zwangere vrouwen en vis?

Zwangerschap en vis

Ook als u zwanger bent heeft het eten van vis veel gezondheidsvoordelen. Het wordt niet alleen aangeraden voor het positieve effect op de hart en bloedvaten van de aanstaande mama, maar het is ook goed voor de ontwikkeling van de hersenen en het zenuwstelsel van het kindje. Voor zwangere vrouwen geldt ook het advies om 1 keer per week vis te eten, bij voorkeur vette vis. Wel gelden er een paar aandachtspunten voor zwangere vrouwen.

U kon hierboven meer lezen over gifstoffen in vis. In grote hoeveelheden is het mogelijk schadelijk zijn voor uw kindje. Onderzoek wijst uit dat het mogelijke risico van kleine hoeveelheden dioxines en zware metalen in 1 portie vette vis zoals zalm en sardines te verwaarlozen is. Maar vanwege het hoge gehalte aan gifstoffen in roofvis, wordt het uit voorzorg afgeraden om roofvissen te eten. Ook bijvoorbeeld tonijn in blik wordt afgeraden om deze reden.

Een andere risicofactor is rauwe of gerookte vis, wat u bijvoorbeeld eet als sushi. Vis kan besmet raken met ziekteverwekkers zoals listeria of salmonella bacteriën. Deze kunt u niet waarnemen door te kijken of te ruiken. Maar ze kunnen u goed ziek maken en potentieel gevaarlijk zijn voor een ongeboren kindje. Bij verhitting worden deze ziektemakers gedood. Maar rauwe vis wordt helemaal niet verhit. En bij gerookte vis is er niet voldoende garantie dat het voldoende verhit is om de ziektemakers te doden. Ook bijvoorbeeld zoute haring (ook wel: Hollands Nieuwe) is niet verhit en kunt u beter even niet eten. Het maakt voor het aantal ziekteverwekkers niet uit hoe vers de vis is. Als u zwanger bent, kunt u beter ook de rauwe en gerookte vis even laten staan. Of bak ze heet in de pan en verhit de vis voldoende, zodat ziektemakers geen kans maken. Vis uit blik of pot is al voldoende verhit geweest en hoeft u dus niet opnieuw te verhitten. Twijfelt u of u een bepaald product (vis of iets anders) mag eten tijdens uw zwangerschap? Het Voedingscentrum heeft hier een hele handige app voor ontwikkeld: ZwangerHap. 

Kwetsbare groepen en rauwe vis

Het advies over rauwe en gerookte vis voor zwangere vrouwen geldt ook voor andere kwetsbare groepen: zoals kinderen onder de 5 jaar, ouderen en zieken. Mensen uit deze groepen hebben vaak een verminderde weerstand en zijn gevoeliger voor voedselinfecties. Ook worden ze niet altijd vanzelf beter na een voedselinfectie. Het is daarom ook voor deze mensen verstandig om onder andere rauwe vis door en door te verhitten, om geen risico’s op voedselinfecties te lopen.

Ik wil of kan geen vis eten

Bent u allergisch, en kunt u daardoor geen vis eten? Of eet u uit principe geen vis, maar wilt u wel graag profiteren van de voordelen van vis? Producten die verrijkt zijn met visolie of visoliecapsules zijn dan een alternatief. De omega-3 vetzuren worden gewonnen uit de algen, en is daarmee een vegetarisch alternatief. Deze visoliecapsules zijn rijk aan de visvetzuren EPA en DHA, waarvan er sterke aanwijzingen zijn dat het gezondheidseffect van het eten van vis toe te schrijven is aan deze vetzuren. Maar… dat weten we niet 100% zeker. Het kan ook zo zijn er andere stoffen in vis zitten die voor het gunstige effect zorgen. Of misschien een combinatie van de vetzuren en andere stoffen in vis? Verder onderzoek moet dit nog uitwijzen. Vanwege deze onzekerheid is het advies voor uw lichaam om vis te eten, in plaats van visoliecapsules te slikken.

___________________________________________________________________________________

• Richtlijnen Goede Voeding
• https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/vis.aspx
• https://www.voedingscentrum.nl/nl/service/vraag-en-antwoord/zwanger-en-baby/is-het-goed-om-vis-te-eten-tijdens-je-zwangerschap-.aspx
• https://www.voedingscentrum.nl/nl/service/vraag-en-antwoord/zwanger-en-baby/kun-je-haring-eten-als-je-zwanger-bent.aspx
• https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/kwetsbare-groepen.aspx
• Factsheet Antibioticaresistentie en voeding
• https://www.voedingscentrum.nl/Assets/Uploads/voedingscentrum/Documents/Professionals/Pers/Factsheets/Factsheet%20Antibioticaresistentie%20en%20voeding.pdf